खारघरच्या मदरहुड हॉस्पिटल्समध्ये १०० दिवस एनआयसीयुमध्ये यशस्वी उपचार
पनवेल वैभव / नवी मुंबई - खारघरच्या मदरहुड हॉस्पिटल्समध्ये मुदतपूर्व प्रसूतीनंतर केवळ सहाशे ग्रॅम वजनाच्या बाळाचा जन्म झाला. २३ आठवड्यातच जन्म झालेला असल्याने त्याच्या फुफ्फुस आणि हृदयाची वाढ पूर्णपणे झालेली नव्हती. त्यामुळे बाळाची प्रकृती चिंताजनक होती. अशा सर्व प्रतिकूल स्थितीवर मात करीत चिमुकल्याने रुग्णालयात शंभर दिवस एनआयसीयुत जगण्यासाठी संघर्ष केला. डॉ. प्रतिमा थमके(स्त्रीरोग व प्रसुती तज्ज्ञ, मदरहुड हॉस्पिटल, खारघर) डॉ. अनिश पिल्लई(बालरोग व नवजात शिशु तज्ज्ञ), डॉ. संजू सिदाराद्दी (बालरोग व नवजात शिशु तज्ज्ञ) आणि डॉ. अमित घावडे (बालरोग व नवजात शिशु तज्ज्ञ) यांच्या मार्गदर्शनाखाली या बाळावर यशस्वी उपचार केले. अखेर १०० दिवसानंतर २.२ किलो वजनाचा टप्पा गाठल्यानंतर या बाळाला घरी सोडण्यात आले.
३७ वर्षीय रुग्ण नेहा (नाव बदलले आहे) ही लग्नानंतर पहिल्यांदाच गर्भवती झाली होती. मात्र तिला तिच्या पहिल्या तिमाहीत सौम्य स्पॉटिंगची समस्या जाणवली आला. विश्रांती आणि योग्य ती काळजी घेतल्याने तिची गर्भधारणा स्थिरावली.
22 आठवड्यात, नेहाला असामान्य रक्तस्रावासह आणि तिच्या खालच्या ओटीपोटात जडपणा जाणवू लागला. या चाचण्यांमध्ये असे दिसून आले आहे की तिची गर्भाशयाचे मुख उघडल्याने (2.8 सेमी पर्यंत), ज्यामुळे मुदतपूर्व प्रसूतीचा धोका वाढला. हे टाळण्यासाठी, डॉक्टरांनी गर्भाशय ग्रीवाचे सर्क्लेज (एक प्रक्रिया ज्यामध्ये गर्भाशय मुख बंद ठेवण्यासाठी त्याला टाके घातले जातात) केले आणि आकुंचन नियंत्रित करण्यासाठी औषधांसह बेड रेस्टचा सल्ला दिला.
23 आठवड्यात जेव्हा नेहाला मूत्रमार्गाचा संसर्ग, वेदना आणि स्त्राव झाल्याने परिस्थिती गुंतागुंतीची झाली. बाळाच्या फुफ्फुसांच्या विकासासाठी उपचार आणि इंजेक्शन्स असूनही, तिची प्रकृती अधिकच बिघडत गेली. पाच दिवसांनंतर, नेहाला खूप रक्तस्त्राव झाला आणि डॉक्टरांना असे आढळले की तिच्या गर्भाशयाचे टाके उघडू लागले होते. नेहा आणि तिच्या कुटुंबियांशी सविस्तर चर्चा केल्यानंतर, डॉक्टरांनी तात्काळ सिझेरियन प्रसूती (सी-सेक्शन) करण्याचा निर्णय घेतला.
अवघ्या 23 आठवडे आणि 5 दिवसात नेहाने 680 ग्रॅम वजनाच्या बाळाला जन्म दिला. 24 आठवड्यांपूर्वी जन्मलेल्या बालकांची जगण्याची शक्यता फारच कमी असते कारण त्यांचे फुफ्फुसे, मेंदू आणि रोगप्रतिकारक यंत्रणा अविकसित असते.
ही उच्च जोखमीची गर्भधारणा असून लवकरात लवकर उपचार करणे आणि सतत देखरेख करणे गरजेचे आहे अशी माहिती डॉ. प्रतिमा थमके( प्रसूती व स्त्रीरोग तज्ञ, मदरहूड हॉस्पिटल्स, खारघर) यांनी दिली. रुग्णाच्या पहिल्या तिमाहीत झालेली गुंतागुंती ते अकाली प्रसुतीच्या आव्हानांपर्यंत हा प्रवास अतिशय जोखमीचा होता ज्याला वैद्यकीय व्यवस्थापनाची गरज होती.
२४ आठवड्यांच्या गर्भातील बाळाचे फुफ्फुस, पचनसंस्था, मेंदू आणि रोगप्रतिकारक यंत्रणा यांसारखे अंतर्गत अवयवांचा विकास झालेला नसतो. सुरुवातीच्या काही आठवड्यांमध्ये बाळांची काळजी अतिशय आव्हानात्मक ठरते. जगभरातील सर्वोत्कृष्ट नवजात युनिट्समध्ये 23 आठवड्यांच्या गरोदरपणात जन्मलेल्या अर्भकांसाठी 30-40% जगण्याचा दर नोंदवत असल्याची माहिती डॉ अनिश पिल्लई (नवजात शिशु आणि बालरोग तज्ज्ञ, खारघर, मदरहूड हॉस्पिटल) यांनी स्पष्ट केले. उच्च जोखीम लक्षात घेता, वैद्यकीय संघाचा त्वरित प्रतिसाद महत्त्वपूर्ण ठरला. नेहाने फक्त 680 ग्रॅम वजनाच्या एका बाळाला जन्म दिला, त्याला ताबडतोब डॉ. पिल्लई यांच्या नेतृत्वाखाली मदरहुड हॉस्पिटलच्या नवजात शिशु टीमच्या निरीक्षणाखाली इनक्यूबेटरमध्ये ठेवण्यात आले.
रेस्पिरेटरी सिंड्रोम, पेटंट डक्टस आर्टिरिओसस (पीडीए), अकाली अशक्तपणा, जुनाट फुफ्फुसाचा आजार आणि रेटिनोपॅथी ऑफ प्रीमॅच्युरिटी (आरओपी) यासह अनेक गुंतागुंतींना तोंड द्यावे लागले. या परिस्थितींवर औषधोपचार आणि वेळीच उपचार करून प्रभावीपणे व्यवस्थापन केले गेले. याव्यतिरिक्त, पहिल्या मेंदूच्या अल्ट्रासाऊंड स्कॅनवर एक किरकोळ इंट्राव्हेंट्रिक्युलर रक्तस्राव आढळला, जो कालांतराने कमी झाला. त्याच्या संपूर्ण NICU मुक्कामादरम्यान, बाळाच्या काळजीमध्ये सतत स्किन टु स्किन संपर्क (कांगारू मदर केअर) आणि आईचे दुध यांचा समावेश होता. जेव्हा मातेचे दूध अपुरे पडते, तेव्हा सुरुवातीच्या दिवसांमध्ये योग्य पोषण सुनिश्चित करण्यासाठी पाश्चराइज्ड डोनर ह्युमन मिल्क देण्यात आले.
एनआयसीयूमधील प्रत्येक दिवस या बाळासाठी संघर्षाचा होता अशी प्रतिक्रिया डॉ अनिश पिल्लई यांनी व्यक्त केली. तीन महिन्यांत बाळाच्या प्रकृतीत सुधारणा आढळून आली. सुरुवातीचे वजन 600 ग्रॅमच्या खाली घसरले असूनही, 1 किलोचा टप्पा पार केल्यानंतर त्याने भरभराटीला सुरुवात केली. घरी सोडले तेव्हा बाळाचे वजन 2.26 किलोग्रॅम होते. त्यापुर्वी मेंदूचे अल्ट्रासाऊंड, श्रवण चाचण्या आणि न्यूरोलॉजिकल चाचण्यांमध्ये सामान्य परिणाम दिसून आले.बाळ आता विकासानुसार त्यांचे टप्पे गाठत आहे.
बाळाचे वडिल श्री अविनाश (नाव बदलले आहे),यांनी सांगितले की आम्हाला संपूर्ण टिमकडून मिळालेले प्रेम आणि आपुलकी खरोखरच हृदयस्पर्शी होती. आम्ही सर्व तज्ञांचे मनापासून आभारी आहोत, त्यांच्यामुळेच आमच्या बाळाला आता नवे आयुष्य मिळाले आहे.
